Garanti BBVA Genel Müdür Yardımcısı Ebru Dildar Edin 10. IICEC Enerji Konferansı’nda, Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Dr. Fatih Birol’un moderatörlüğünde düzenlenen panelde Türk bankacılık sektörünün fosil ve yenilenebilir kaynaklara dayalı enerji yatırımlarına yönelik bakış açısı hakkında değerlendirmede bulundu.

Edin konuşmasının başında Türkiye enerji sektöründe son 17 yılda 90 milyar Doları üretim, 20 milyar Doları da dağıtım alanında olmak toplamda 110 milyar Dolar tutarında yatırım yapıldığını, bankacılık sektörünün de bu yatırımlar için 70 milyar dolar finansman sağladığı, bu kredilerin de 7 milyar doları elektrik dağıtım alanında olmak üzere 47 milyar Dolarlık bölümünün henüz ödenmediği, geriye kalan bölümünün ise iyi şekilde ödendiği bilgisini verdi.

Enerji projeleri finansman kararlarına etki eden faktörlerin 17 yıl öncesine göre son derece değiştiğine de vurgu yapan Ebru Edin, geçmiş dönemde doğalgaz, kömür gibi yatırımları finanse etmelerine rağmen, gelinen noktada bunları isteseler de finanse edemeyecekleri duruma geldiklerini kaydetti.

Bunun gerekçesi olarak Garanti BBVA yatırımcılarının bankanın finanse ettiği projeleri değerlendirmelerini, banka olarak iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik alanlarında verdikleri taahhütlerinin ayrıca EBRD, IFC gibi kuruluşlardan sağladıkları kredilerin şartlarını gösterirken, bu faktörler nedeni ile yenilenebilir enerji kaynaklı olmayan projeleri finanse etmekte kısıtlamalara tabi olduklarını ifade etti.

Ebru Edin bununla birlikte yenilenebilir enerji projelerinin geçmiş dönemde YEKDEM, şimdi YEKA sayesinde finanse edilebilir projeler olduğunu, ileriki dönemlerde YEKDEM’in devam etmesi halinde de böyle olmayaca devam edeceğini söyledi.

Bankaların son 2-3 yıllık dönemde doğal gaz ve kömür santrallerine geçmişte sağladıkları kredilerden dolayı zorlanıp, olumsuz etkilendiğini hatta bu kredilerden dolayı zarar ettiklerine de vurgu yapan Ebru Edin sözlerini şu şekilde sürdürdü;

“Bizim elektrik fiyat projeksiyonu modelimiz var. Önümüzdeki 10 senelik dönemde her sene elektrik fiyatları ne olacak, mevcut arza-talebe, petrol fiyatlarına bakarak bir model oluşturuyoruz. Bu modele de bakarak kredinin bakiyesinin ne kadar olmasına karar verip, orada da sermaye-kredi oranını belirliyoruz. Bunu yaparakta özellikle merchant projelerde bu varsayımlarımız, arz-talep dengesinde son derece tuttu ama petrol fiyatında tutmadı. Çünkü en yüksek kredileri verdiğimiz dönem petrolün 80 ile 100 dolar seviyelerinde olduğu ve Türkiye’deki doğal gaz fiyatını belirleyen de petrol fiyatı olduğu için bu projeler price setter olduğu için onlara göre diğer projelerin de nakit akışlarını belirledik ve onlardan dolayı da çok başımız ağrıdı. 7-8 sent elektrik fiyatı öngörürken, 4-4.5 sentlerde oldu. Bunların hepsi de projelerin geri ödeme kapasitesini olumsuz etkiledi.

Nede sorun yaşamadık? YEKDEM’lerde sorun yaşamadık. YEKDEM’ler 7,5-7,3 sentlerle güneş, rüzgar, jeotermaller olsun bunların hepsinde öngördüğümüz hem üretim miktarları açısından, hem fiyat açısından rahat ettiğimiz projeler olarak gerçekleşti. Şimdi geldiğimiz noktada YEKDEM’lerin devam etmesini istiyoruz. Çünkü bir daha tekrar merchant risk alabilecek en azından şu önümüzdeki 1-2 senede bankalar olarak alamayacağız.

İki özellikle iklim değişikliği, sürdürülebilirlik kapsamında rüzgar projeleri, güneş projeleri bizim listemizin başında gelecek.

Beş sene evvel Garanti BBVA olarak bir beyannamede bulunduk. Dedik ki bundan sonra finanse edeceğimiz elektrik üretim tesislerinin %75’i yenilenebilir projelerden gelecek. Baktığımız zaman da bizler 5 senede sadece yenilenebilir finanse etmişiz. Bundan sonra da aynı şekilde devam edeceğiz.”

“YEKDEM Avro bazlı ve en az 15 yıl süreli olmalı”

2020 sonunda süresi dolacak olan YEKDEM düzenlemesinin, para birimi Avro olacak şekilde sürmesi gerektiğini savunan Ebru Edin, bunun gerekçesi olarak yatırımlarda kullanılacak makine-ekipmanların Avrupa’dan gelecek olması ile Avrupa’da düşük faiz oranlarının devam edecek olmasını gösterdi.

Bununla birlikte Türk bankalarının geçmişte kaynaklar el vermediği için 10 yıl ilerisine kredi veremediği fakat bugün çok daha uzun vadeli krediler kullandırabileceğini de kaydeden Edin, bu nedenle sağlanan destek tutarları düşük de olsa YEKDEM düzenlemesinin süresinin en azından 15 yıl olması gerektiğini sözlerine ekledi.